Akça Kasabası ve çevre köylere ağit konuşma dilleri,şiveleri
Her yörenin kendine özgü bir şivesi ve dili vardır. Bizim Akça Kasabası (Fidi) köyünde öncelikle şiveden bahsetmek gerekirse;
K harfi G ye , T harfi D ye dönüştürülerek kullanılır. R ve L ile başlayan kelimelerin başına ise çoğunlukla İ harfi getirilir.(Örnek:İladik,ilimon,irecep gibi). Kelimerin sonu ise daha kestirmeden atılarak cümleler bitirilir. (Geliyorum:Geliym, Gidelim:Gidek, Ne yapıyorsun:Napıyn vb.) Örnek olarak Gelmek fiilini çekmek gerekirse;
Ben geliym
Sen geliyn
O geliy
Biz gelüyk
Siz geliyniz
Onlar geliyler gibi
Ayrıca Köyümüzde şivesel olarak kullanıan bazı kelimeler ve karşılıklarından örnek verelim;
Remük=Remork, Bilader=Birader, Ana=Anne, Tiken=Diken, Aru=Arı, Gave=Kahvehane, Terefü=Teravih, Gavza=Havza, ıladik=Ladik, Mayiş=Maaş, Haşlık=Harçlık, Tokdur=Doktor, Herkes=Herkez, Honi=Huni, Golonya=Kolonyağı, Leş=Üleş, Porasa=Pırasa, Cığara=Sigara, Hursuz=Hırsız, Fişne=Vişne, Boba=Baba, Isgılık=Islık, Mahana=Bahane, Talla=Tarla, Abu=Abla, Kepenek=Kelebek, Merzuvan=Merdiven, Kiremüt=Kiremit, Yımırta=Yumurta, Sıfra=Sofra, Hıyar=Salatalık, Terezü=Terazi, Gayfaltı=Kahvaltı, Bağarsuk=Bağırsak, Anetde=Anahtar, Groğu=Kırağı gibi...
Şimdide bizim sözlüğü inceleyelim...
A |
|
| Aba | Ceket,giysi |
| Aga | Abi veye büyüklere hitap |
| Aş | Çorba |
| Aha | ışte burada |
| Alma | Elma |
| Alimallah | Yemin ederim |
| Angut | Aptal,enayi,salak |
| Aze | Kalça,kaba yer |
| Annaç | Karşısı |
| Aygül | Ayçiçeği |
| Abu | Abla |
| Avara | ışi olmayan |
| Anız | Ekin kökü |
| Apolya | Hoparlör |
| Amarat | Çalışkan becerikli kadın |
| Ahretlik | Candan kız arkadaş |
| Ağartu | Yoğurt |
B |
|
| Badik | Kaz yavrusu |
| Baldırcan | Patlıcan |
| Bakraç,bakır | Su kabı |
| Bağırdak | Bebek sarma bezi |
| Balak | Manda yavrusu |
| Bandik | Kadın giysisi |
| Badal | Merdiven basamağı |
| bıyıl | Bu sene |
| bi gaydeki | Bir cüret,bir kendini beğenmişlik |
| bi cimcik | Çok az |
| Böğür | Göğüs |
| bisürgeç | Ekmek çevirme maşası |
| Boğazsak | Obur |
| Boyunbağı | Atkı,kaşkol |
| Bostan | Bahçe |
| Baytar | Veteriner hekim |
| Bakır | |
| Bıldır | Geçen yıl |
| Buymak | Çok üşümek |
| Bek | Sert |
C-Ç |
|
| Çağlık | Lavabo,banyoluk |
| Cerek | Uzun ince ağaç |
| Cember | Yemeni |
| Cicik | Göğüs,meme |
| Cimbek | Sevimli açıkgöz çocuk |
| Comba | Manda yavrusu |
| Cof coflu | Her haliyle güzel |
| Cor | Fıtık |
| Çaput | Bez parçası |
| Çıkı | Yiyecek bohçası,çıkın |
| Çimmek | Banyo yapmak |
| Çoşdal | Çok konuşan,gezen |
| Çıbartmak | Çok dövmek |
| Ceyran | Elektrik |
| Cırcır | Fermuar |
| Çirşef | Belalı,geçimsiz kişi |
| Çokmak | Havlamak |
| Cere,cera | Güç kuvvet |
| Çağa | Çocuk |
D |
|
| Dağ | Orman |
| Dayak | Destek,payanda |
| Dene | Buğday |
| Dinelmek | Ayakta durmak |
| Dutak | Kazan tutucağı |
| Dadanmak | bir şeye alışmak |
| Dömbek | Darbuka |
| Dırık | Zayıf ,sıska |
| Dozanak | Bahar sineği |
E |
|
| Esbap | Çamaşır |
| Eccük | Biraz |
| Ellağam | Zannderim,herhalde |
| Evelce | Önce |
| Emmi | Amca |
| Eme | Babanın kız kardeşi,hala |
| Emzük | Biberon,emzik |
| Emzüklü | Memede çocuğu olan kadın |
| Estek-köstek | Ivır zıvır |
| Eyce | Güzel |
| Erişte | Köy makarnası |
| Eğsük | Eksik |
| Eğüsüketek | Yeni yetişme kız çocuğu |
| Esas | Gerçek |
F |
|
| Fisil | Tohumluk soğan |
| Filke | Musluk |
| Fisdon | Uzun Kadın elbisesi |
| Fırıldak | Art niyet,rüzgar gülü |
| Ferik | Genç tavuk |
| Fışgın | Ağaç Sürgünü |
G |
|
| Gaaş gaaş | Suyun bolca akması |
| Gara nastik | Lastik ayakkabı |
| Ganruk | Balgam |
| Gavşamak | Sıvanın gevşemesi,dökülmesi |
| Galuk | Evde kalmış kız |
| Gıynaşuk | Hafif aralıklı |
| Garamak | Kötülemek |
| Gâvur | Yaramaz kötü kişi |
| Gıcık | Koyun yavrusu |
| Gısmuk | Cimri |
| Gevük | köy evlerindeki ağaç askı |
| Gı | Kızlara hitap |
| Gıç | Bacak,kaba yerler |
| Gömbe | Kap içinde fırında pişirilmiş ekmek |
| Gulaklı | ıki saplı bakır yemek kabı |
| Güdül | Küçük somun ekmek |
| Gubat | Kaba,kullanışsız |
| Gubarmak | şişmek,kafa tutmak |
| Gayde | Hızlı,hareketli |
| Gözer | ıri gözlü elek |
| Gocamak | ıhtiyarlamak |
| Gocarı | ıhtiyar kadın |
| Guyöv | Damat |
| Göynek | Gömlek |
| Gaklaç | Kaba hareketleri olan kişi |
| Gezgüç | Çok gezen |
| Göbel | Öksüz Çocuk |
| Gütmek | Hayvan otlatmak |
H |
|
| Heç | Pis olma |
| Halbur | Kalbur |
| Hapaz | Avuç dolusu |
| Haşat | Yorgunluk,hasizlik |
| Haya | Yumurtalık |
| Hayat | Ev girişi,avlu |
| Hamursuz | Mayasız ekmek |
| Ha | Efendim,ne diyorsun |
| He | Evet |
| Helle | Un çorbası |
| Herif | Adam |
| Hopcik | Tez canlı,oynak |
| Hörtüm | Yudum |
| Hela | Tuvalet |
| Hami | Öylemi |
| Hoplamak | Atlamak |
| Herk | Nadas |
I-İ |
|
| Ilıncak | Salıncak |
| Irgalamak | Sallamak |
| İlâam | İlahi,hayret,şaşma |
| İlağen | Leğen |
| İlistir | Süzgeçlikap,kevgir |
| İrdemek | Hor görmek |
| İddirseği | Arpacık,göz çıbanı |
| İsgembi | Sandalye |
| Isgılık | Islık |
| İt üzümü | Böğürtlen |
K |
|
| Kelem | Lahana |
| Kemçük | Ufak tefek çirkin kız |
| Kemre | Hayvan gübresi |
| Keperüm | Kepeklenmiş meyve |
| Kepenek | Kelebek |
| Kesmük | Meyvenin arta kalan kısmı |
| Keşkek | Yarmadan yapılan yemek |
| Kömüş | Manda |
| Kötek | ıri sopa |
| Kip | Sıkı,sağlam |
| Kopça | Düğme |
| Kıt | Az |
| Kelik | Küçük kulübe,ev |
| Kıyak | Güzel |
| Kürtük | Kar birikintisi |
| Kurtulmak | Doğum yapma |
| Kırmızı | Domates |
L-M |
|
| Löküs | Gazlı lüks lambası |
| Makat | Evlerde oturma yeri,sedir |
| Mangaş | Cımbız |
| Marsuk | Kötü odun kömürü |
| Mecel | Hal,güç,kuvvet |
| Mık | Çivi |
| Mıklama | Yumurta kırılarak yapılan yemek |
| Modurdanmak | Kendi kendine konuşmak |
| Mücüver | Omlet |
| Mahsus | Yalan |
| Motur | Traktör |
Ö |
|
| Öğürmek | Kusmak |
| Öllük | Elenmiş toprak |
| Öllüğün körü | Kızma ifadesi |
| Ötürmek | ıshal olmak |
| Öğsü | Ateş karıştırma değneği |
P |
|
| Pıtıl | Sacta pişen bir tür ekmek |
| Partal | Yalan |
| Pakla | Fasulye |
| Peşgur | Havlu |
| Pin | Kümes |
| Parpu | Fırın süpürgesi |
| Posdal | Ayakkabı |
R-S |
|
| Remük | Remork |
| Seğirtmek | Koşmak |
| Sırtlan | Kazma dişli olan |
| Sırık | Uzun değnek |
| Su dökmek | Küçük abdest |
| Sümsük | Pisboğaz,arsız |
| Süksün | Çene,boyun kısmı |
| Soku | ıçi oyulmuş taş dibek |
| Sokranmak | Söylenmek |
| Somak | Mısır koçanı |
| Sıva | Evlerde salon |
| Sürgü | Merdiven |
| Sövelmek | Ayakta durmak |
| Sıçan | Fare |
| Sabi | Küçük çocuk |
| Sitil | Küçük yemek kazanı |
| Sökütmen | Küçük oturak |
| Samanlık | Saman konulan yer |
| Sardırmak | Anlaşmak,aynı kafada olmak |
| Sini | Büyük tepsi |
| Sulusepken | Karla karışık yağış |
ş |
|
| şallak | Çıplak,fakir |
| şibik | Ördek |
| şinik | Ölçeğin yarısı |
| şip | Hızlı |
| Şennik | Düğün,eğlence |
| şüşürtlek | Balon |
T |
|
| Tikân | Dükkan,bakkaliye |
| Tosun | Erkek sığır |
| Tumman | Alt iç çamaşırı |
| Tez | Çabuk |
| Tüh | Yazık oldu anlamında |
| Tök | Hindi |
| Tafra | Çalım,kaba davranış |
| Teyin | Sincap |
| Tirit | Yağlı sac ekmeği |
| Teknedibi | Bir çeşit ekmek |
| Tosba | Kaplumbağa |
| Teyküllü | Sevgili |
| Tömek | Ahır penceresi |
| Velasılı kelam | Sözün kısası,özü |
Y |
|
| Yalak | Hayvan su kabı |
| Yeğin | Çok bol |
| Yeğincek | Tez canlı |
| Yumak | Yıkamak,temizlemek |
| Yel | Rüzgar |
| Yemeni | Kadın baş örtüsü |
| Yeğni | Hafif |
| Yaban | Uzak |
| Yüklü | Hamile |
| Yeni yetme | 10-15 yaşlarında çocuk |
Z |
|
| Zartalak | ıri patavatsız |
| Zeklenmek | Taklit yapmak |
| Zelzele | Deprem |
| Zımzık | Yumruk |
Hazırlayan:N.TAYMAZ
Copyright (c) 2004-2010 ArixMedia, LLC.